پشت پرده تعرض به هواپیمای ایران چیست؟

به گزارش کبنا، پنج شنبه گذشته حوالی ساعت ۷:۴۵ بعد از ظهر، برج مراقبت فرودگاه بین المللی رفیق حریری بیروت، از هواپیمای ماهان ایر یک ندای اضطراری برای مهیا کردن شرایط فرود و همچنین آماده کردن یک تیم پزشکی برای مداوای مجروحان دریافت کرد. نیرو‌های امنیتی مستقر در فروگاه به حالت آماده باش درآمدند، اما هنوز هیچ کس نمی‌دانست که دقیقا چه اتفاقی برای این هواپیما افتاده است.

نیم ساعت بعد، یعنی در ساعت ۲۰:۱۵، هواپیمای ماهان در بیروت به زمین نشست و نیرو‌های امنیتی به همراه نیرو‌های امدادی به کمک مسافران هواپیما شتافتند.

لحظاتی بعد در شبکه‌های اجتماعی خبر‌هایی درباره تعرض جنگنده‌های آمریکایی به هواپیمای ایرانی منتشر شد. ابتدا، گفته شد که جنگنده‌های مهاجم، اسرائیلی هستند. اما بعدا که ابعاد رخداد روشن شد، فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا بیانیه‌ای صادر کرد و اعلام کرد که یک جنگنده اف ۱۵ آمریکا از هواپیمای ایرانی بازرسی بصری به عمل آورده است.

بیل اوربان، سخنگوی سنتکام؛ در بیانیه کوتاهی مدعی شد که یک هواپیمای اف ۱۵ آمریکا که در ماموریتی اطراف پایگاه التنف سوریه بود، از هواپیمای ماهان «بازرسی بصری استاندارد» انجام داد و هنگامی که خلبان جنگنده متوجه شد که هواپیمای ماهان هواپیمای مسافربری است، از آن فاصله گرفت. اوربان همچنین ادعا کرد که این بازرسی «حرفه ای» و طبق استاندارد‌های بین المللی انجام شده است.
اینکه ارتش آمریکا با آن همه تجهیزات شناسایی و راداری دقیق به بازرسی ابتدایی "بصری" روی می‌آورد، نکته عجیبی است. همین امر، موجب شده که دیدگاه‌های مختلفی درباره هدف واقعی آمریکا از تعرض به هواپیمای ماهان مطرح شود.

یک دیدگاه این است که آمریکایی‌ها با هدف فراهم کردن مقدمات وقوع یک خطا، اقدام به نزدیک کردن جنگنده‌های خود به هواپیمای ایرانی کرده اند.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، این دیدگاه را به نقل از یکی از مسئولان هواپیمایی ماهان مطرح کرده است. وی در توئیتی نوشت: «در تماس با مسئول عملیات ماهان پیگیر جزئیات ماجراجویی دیشب تروریست‌های آمریکایی شدم.

آمریکایی‌ها به دروغ می‌گویند در مسیر مانور استاندارد و همیشگی پرواز کرده‌اند درحالی که خلبان به علت نزدیک شدن بیش از اندازۀ دو جنگنده در بالا و پایین هواپیما، دو بار اخطار TCAS دریافت کرده است.»

قالیباف در توئیت دیگری نوشت: «آمریکایی‌های تروریست تلاش کردند تا با فراهم کردن مقدمات وقوع یک خطای احتمالی به اهداف شوم طراحی‌شده‌ای دست پیدا کنند.هر جنایت آمریکایی‌ها، بی‌شک نابودی ذلیلانۀ مستکبرین منطقه به ویژه رژیم منحوس صهیونیستی را سرعت خواهد بخشید.»

آمریکایی‌ها ادعا می‌کنند که جنگنده‌های آنان حداقل یک هزار متر با هواپیمای ایرانی فاصله داشته است. اما آن‌ها نگفته اند که اگر جنگنده‌های آمریکایی هزار متر با هواپیما فاصله داشتند چرا خلبان مجبور شد ناگهان ارتفاع را کاهش دهد؛ امری که باعث رعب و حشت مسافران شد.

یک مقام مسئول به وبگاه خبری نورنیوز که گفته می‌شود به شورای عالی امنیت ملی نزدیک است، گفت: «خلبان هواپیمای ماهان که در حال عبور از روت بین‌المللی بوده چندین بار به خلبانان جنگنده‌های آمریکای اخطار می‌کند که از هواپیمای مسافربری فاصله بگیرند، اما پس از بی‌توجهی جنگنده‌های آمریکایی به اخطار‌ها و تداوم مانور‌های خطرناک در نزدیک هواپیمای ماهان، خلبان پرواز بر اساس دستورالعمل‌های پروازی برای خارج شدن از وضعیت خطرناک اقدام به کاهش شدید ارتفاع می‌کند.»
به هر حال، فارغ از اینکه مواجهه جنگنده‌ها با هواپیمای ماهان چگونه بوده، این اتفاق می‌توانست به واقعه ناگواری تبدیل شود.

اواسط سپتامبر ۲۰۱۸، پدافند هوایی سوریه به اشتباه یک هواپیمای نظامی روسیه را بر فراز منطقه لاذقیه سرنگون کرد. ۱۵ سرباز روسی در این حادثه کشته شدند. با وجود اینکه، پدافند هوایی سوریه اقدام به شلیک به هواپیمای روسی کرده بود، اما روسیه، اسرائیل را مقصر دانست. چرا که اسرائیل با حمله به سوریه و فعال کردن پدافند هوایی این کشور باعث شلیک به هواپیمای روسیه شد. در حالی که هواپیمای روسی در حال بازگشت به لاذقیه بود، جنگنده‌های اف ۱۶ اسرائیل به مواضع سوری در لاذقه حمله کردند.

 

 

تحریک شطرنج بازان خوب
آیا جنگنده‌های آمریکایی می‌خواستند با قرار دادن هواپیمای مسافربری ایران در معرض پدافند هوایی، رویداد متفاوت و البته هولناکی را رقم بزنند؟ هنوز معلوم نیست. اما برخی محافل رسانه‌ای و سیاسی ایران، این سناریو را محتمل می‌دانند.

البته با توجه به اوج گیری تنش‌ها در منطقه، خصوصا بعد از ماجرای انفجار مرموز تاسیسات نطنز، چنین سناریویی بعید نیست. هر چند که این سناریو بسیار غیراخلاقی است.
بعد از ماجرای نطنز، برخی محافل رسانه‌ای و اندیشکده‌ای آمریکا و اسرائیل اعلام کردند که آمریکا و اسرائیل رویکرد جدیدی را در مقابل ایران در ماه‌های باقیمانده تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در پیش گرفته اند. به اعتقاد این محافل، نارضایتی از دونالد ترامپ به خاطر بحران‌های متعدد داخلی به شدت افزایش یافته و اگر نزاعی در منطقه رخ دهد، توجه‌ها از ناکارآمدی ترامپ منحرف خواهد شد. بر مبنای همین ارزیابی، محافل مزبور معتقدند که ایران به تحرکات آمریکا و اسرائیل پاسخ نخواهد داد، چون مایل نیست با ایجاد یک بحران خارجی، به ترامپ فرصت پیروزی دهد. به نظر می‌رسد که برخی کارشناسان و سیاسیون ایران، این تحلیل را درک می‌کنند و معتقدند که آمریکا دنبال «تحریک» ایران است.

پس از حادثه تعرض به هواپیمای ماهان، اردشیر مطهری نماینده گرمسار در مجلس در توئیتی نوشت: «با تهاجم به هواپیمای مسافربری ایرانی می‌خواهند ایران را تحریک کنند، اما خبر ندارند ایرانی‌ها فقط موشک‌های خوبی نمی‌سازند، بلکه شطرنج‌بازان خوبی هم هستند.»

همچنین، محسن عبدالهی استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی در توئیت مشابهی نوشت: «از نظر حقوق بین‌الملل رهگیری یک پرواز غیرنظامی جز در صورت تَمرُد خلبان و حمله به چنین هواپیمایی جز در صورت تهدیدی مشابه ۱۱ سپتامبر مطلقا ممنوع است. دیروز فرمانده بزرگ ایرانی را در زمین و امروز هواپیمای مسافربری‌اش در هوای کشور متحدش زدند؛ هدف تحریک ایران است.»