تاریخ انتشار
دوشنبه ۲۳ بهمن ۱۴۰۲ ساعت ۲۲:۰۶
کد مطلب : ۴۷۲۴۹۱
فارن افرز:
با جبهه جدید پان اسلامی به رهبری ایران آشنا شوید / این جریان ممکن است به بزرگترین چالش آمریکا تبدیل شود / چه شد که آتش نزاع فرقه‌ای در منطقه خاموش شد؟
۱
کبنا ؛ توبی متیسن، استاد دانشگاه بریستول و نویسنده کتاب «خلیفه و امام: ساخت سنی گری و شیعیسم" در مطلبی در مجله فارن افرز نوشت: مشخصا جنگ غزه دیگر محدود به اسرائیل و حماس نیست. در 25 دسامبر، یک حمله هوایی توسط رژیم اسرائیل موجب کشته شدن (شهادت) یک مقام ارشد سپاه پاسداران ایران یعنی سید رضی موسوی در دمشق شد. در دوم ژانویه، صالح العروری، معاون حماس و موسس شاخه نظامی این جنبش در یک حمله پهپادی در جنوب بیروت جان باخت. حزب الله و اسرائیل از 7 اکتبر تاکنون تقریبا به صورت روزانه در حال تبادل آتش بوده اند و اسرائیلی ها چندین مقام ارشد حزب الله را ترور کرده اند. در دریای سرخ، حوثی ها کشتی های تجاری مرتبط با اسرائیل را هدف قرار می دهند و آمریکا و انگلیس را تحریک به انجام حملاتی علیه اهدافی در یمن نموده اند. در اواخر ژانویه پس از حمله پهپادی گروهی موسوم به مقاومت اسلامی عراق، 3 نظامی آمریکایی در یک پست نظامی در اردن کشته شدند و ایالات متحده با حملاتی گسترده به ده ها هدف در عراق و سوریه دست به اقدام تلافی جویانه زد. این ریسک جدی وجود دارد که این تبادل حملات منجر به درگیری نظامی مستقیم بین ایران و آمریکا شود.
به گزارش کبنا، در ادامه این مطلب آمده است: اما نکته ای که کمتر به آن توجه شده این است که این طیف گسترده از درگیری ها موجب کمرنگ شدن اختلافات فرقه ای شده که اغلب شکل دهنده اصلی تحولات منطقه خاورمیانه بوده است. برای سال های متمادی، درگیری بین سنی و شیعه عامل اصلی جنگ های داخلی در عراق، سوریه و یمن بوده است. اما جنگ در غزه موجب به فراموشی سپرده شدن این اختلافات شده است. اکثریت قریب به اتفاق فلسطینیان مسلمانان سنی هستند، و حماس از دل اخوان المسلمین، مهمترین جبنش اسلام گرای سنی سر برآورده که ریشه در مصر دارد. اما چگونه است که برخی از قدرتمندترین متحدان حماس را گروه ها و حکومت های شیعه در ایران، عراق، لبنان، سوریه و یمن تشکیل می دهند؟
صرف نظر از محور مقاومت، پاسخ این سوال در جایگاه ویژه ای نهفته است که آرمان آزادی فلسطین مدت ها در میان عموم مسلمانان از شیعه و سنی از آن برخوردار بوده و اینکه جنگ اخیر این احساسات را به یک عامل وحدت بخش قدرتمند بدل ساخته است. حتی زمانی که تنش های فرقه ای در همه جای منطقه شعله ور بود، درد و رنج فلسطینیان از مدت ها قبل یک عامل وحدث بخش در سراسر جهان اسلام به شمار می رفت. طی سال های گذشته و در حالی که رهبران سنی جهان عرب به دنبال عادی سازی روابط با اسرائیل بوده و مسئله فلسطین را به دست فراموشی سپرده بودند، دولت ایران و متحدان شیعه اش، به حامیان اصلی مقاومت مسلحانه فلسطین تبدیل گشته اند. به نوبه خود، تغییرات منطقه ای از جمله ترمیم روابط بین ایران و عربستان در مارس 2023، مذاکرات صلح بین حوثی ها و عربستان و مابین گروه های یمنی، تغییرات سیر تحولات در عراق و لبنان موجب شده که تا اختلافات فرقه ای رنگ ببازد.
برای حدود یک قرن، حمایت از فلسطین عاملی بوده که مسلمانان شیعه و سنی عمدتا در مورد آن اتفاق نظر داشته اند. در سال 1931، در کنگره ای در بیت المقدس که برای انسجام هر چه جهان اسلام در برابر صهیونیزم تشکیل شده بود، شرکت کنندگان سنی پیشنهاد کردند که نماز جمعه در مسجدالاقصی به امامت یک روحانی برجسته شیعه عراقی برگزار شود. 75 سال بعد، زمانی که حزب الله لبنان توانست از جنگ 2006 در برابر اسرائیل جان سالم به در ببرد، مقاومت این گروه مورد تحسین سنی ها و شیعیان قرار گرفت. از زمان شروع جنگ غزه نیز، حماس از حمایت پیروان مذاهب مختلف اسلامی اعم از شیعه و سنی برخوردار بوده است.
این حمایت یکپارچه از آرمان فلسطین، حکومت های مطلقه در کشورهای عربی را تحت فشار قرار داده و نفوذ جدیدی به گروه های شیعی حامی فلسطین در جهان سنی بخشیده است. بسیاری از رهبران کشورهای عربی که از اهل تسنن هستند، به دلیل حمایت رژیم هایشان از غرب و رابطه با اسرائیل به حاشیه رانده شده اند و بسیاری از اعراب سنی از اینکه می بینند متحدان ایران از بیروت تا بغداد و دریای سرخ به اصلی ترین حامیان مقاومت غزه در برابر اسرائیل بدل گشته اند حیرت زده اند. اینها گروه هایی هستند که تحت رهبری ایران، محور مقاومت را تشکیل می دهند و اکنون به عنوان یک نیروی هماهنگ در کل منطقه عمل می کنند.
هرچند برخی در خاورمیانه از نیروهای تحت حمایت ایران به دلیل گسترش جنگ انتقاد کرده اند، اما نظرسنجی ها و ارزیابی شبکه های اجتماعی در کشورهای عربی نشان دهنده حمایت قاطبه شهروندان از حماس و دکترین آن یعنی مقاومت مسلحانه است. همین نظرسنجی ها حکایت از کاهش شدید حمایت از آمریکا و رژیم های متحد آن از جمله عربستان و امارات در منطقه دارد. در عربستان نظرسنجی ها نشان می دهد اکثریت قریب به اتفاق شهروندان، یعنی بیش از 90 درصد مخالف ایجاد روابط با اسرائیل هستند. شاخص نظر عربی که یک شاخص نظرسنجی از مردم 16 کشور عربی است در ماه ژانویه نشان داد، نگاه بیش از سه چهارم پاسخ دهندگان نسبت به ایالات متحده از زمان آغاز جنگ منفی تر شده است.
دانستن اینکه این نگرش ها چگونه شکل گرفته چندان دشوار نیست. در حالی که دولت های غرب گرای عربی منطقه تلاش چندانی برای توقف جنگ غزه از خود نشان نداده اند، ایران و نیروهای حول محور آن از خود چهره رهبران منطقه ای و حامیان اصلی فلسطین را ترسیم نموده اند. حوثی ها را در نظر بگیرید که قبلا به عنوان یگ گروه میلیشیای کمتر شناخته شده در شمال یمن مطرح بودند. آنها توانسته اند کشتیرانی بین المللی از طریق تنگه باب المندب را حتی با وجود حملات آمریکا و انگلیس مختل کنند. حملات گاه و بیگاه و ناهماهنگ حوثی ها در میان شهروندان عرب که پیشتر حمایتی از آنها نمی کردند شهرت پیدا کرده است. از این منظر، جنگ غزه موجب اتحاد بیشتر در جهان اسلام بیش از هر زمان دیگری در دهه های اخیر شده است.
اقدامات فعلی آمریکا در جنگ غزه از جمله حمایت بی قید و شرط این کشور از اسرائیل و اقدامات نظامی و دیپلماتیکش برای خرید زمان بیشتر برای تل آویو موجب انزوای بیشتر واشنگتن و کاهش محبوبیت آن در منطقه شده است و در حال حاضر حمایت رو به رشدی در منطقه از مقاومت در برابر غرب و اسرائیل در حال شکل گیری است. در عین حال، تا زمانی که شبکه تحت حمایت ایران، یعنی حکومت های ایران و سوریه، حوثی ها، حزب الله و شبه نظامیان شیعی در عراق بتوانند خود را به عنوان حامیان اصلی فلسطینیان در این دوره دشوار به تصویر بکشند، بسیاری از منتقدان داخلی محور مقاومت شانسی برای کسب حمایت سیاسی نخواهند داشت.
هر اتفاقی که پس از این رخ دهد، ایران و متحدانش در نتیجه اشتباهات حال و گذشته دشمنانشان در اسرائیل و غرب احتمالا از نفوذ و اهرم فشار بیشتری در منطقه برخوردار خواهند شد.
برای ایالات متحده اعمال قدرت نظامی از طریق انجام حملات دقیق علیه اهداف گروه های شبه نظامی ممکن است یک گزینه راضی کننده باشد. اما روشن است که واشنگتن نمی تواند جز با برقراری آتش بس در غزه، پایان دادن به اشغال و در نهایت برقراری یک دولت پایدار فلسطینی جلوی افزایش سطح تنش در منطقه را بگیرد. در غیاب چنین گام های معتبر و قابل اتکایی، قدرت های منطقه ای به استفاده از مسئله فلسطین به سود منافع خود ادامه خواهند داد. اگر تشکیل دولت فلسطینی از حمایت تمام گروه های فلسطینی و قدرت های اصلی منطقه ای شامل عربستان و دیگر دولت های عربی، ترکیه، ایران و گروه های متحدش برخوردار نباشد، دشوار می توان برقراری یک دولت فلسطینی را تصور کرد، چه برسد به موفقیت آن. بدون چنین راه حل جامع الاطراف و عادلانه ای برای مسئله فلسطین، خاورمیانه هرگز به یک صلح پایدار یا نوعی از هماهنگی سیاسی و اقتصادی که بسیاری مدت هاست آرزوی آن را در سر دارند دست نخواهد یافت. گزینه جایگزین چرخه ای ناتمام و ابدی از خشونت، کاهش نفوذ و مشروعیت غرب و خطری است که نه تنها کل منطقه را تهدید می کند بلکه می تواند منجر به بسیج کل منطقه علیه منافع غرب شود.
به گزارش کبنا، در ادامه این مطلب آمده است: اما نکته ای که کمتر به آن توجه شده این است که این طیف گسترده از درگیری ها موجب کمرنگ شدن اختلافات فرقه ای شده که اغلب شکل دهنده اصلی تحولات منطقه خاورمیانه بوده است. برای سال های متمادی، درگیری بین سنی و شیعه عامل اصلی جنگ های داخلی در عراق، سوریه و یمن بوده است. اما جنگ در غزه موجب به فراموشی سپرده شدن این اختلافات شده است. اکثریت قریب به اتفاق فلسطینیان مسلمانان سنی هستند، و حماس از دل اخوان المسلمین، مهمترین جبنش اسلام گرای سنی سر برآورده که ریشه در مصر دارد. اما چگونه است که برخی از قدرتمندترین متحدان حماس را گروه ها و حکومت های شیعه در ایران، عراق، لبنان، سوریه و یمن تشکیل می دهند؟
صرف نظر از محور مقاومت، پاسخ این سوال در جایگاه ویژه ای نهفته است که آرمان آزادی فلسطین مدت ها در میان عموم مسلمانان از شیعه و سنی از آن برخوردار بوده و اینکه جنگ اخیر این احساسات را به یک عامل وحدت بخش قدرتمند بدل ساخته است. حتی زمانی که تنش های فرقه ای در همه جای منطقه شعله ور بود، درد و رنج فلسطینیان از مدت ها قبل یک عامل وحدث بخش در سراسر جهان اسلام به شمار می رفت. طی سال های گذشته و در حالی که رهبران سنی جهان عرب به دنبال عادی سازی روابط با اسرائیل بوده و مسئله فلسطین را به دست فراموشی سپرده بودند، دولت ایران و متحدان شیعه اش، به حامیان اصلی مقاومت مسلحانه فلسطین تبدیل گشته اند. به نوبه خود، تغییرات منطقه ای از جمله ترمیم روابط بین ایران و عربستان در مارس 2023، مذاکرات صلح بین حوثی ها و عربستان و مابین گروه های یمنی، تغییرات سیر تحولات در عراق و لبنان موجب شده که تا اختلافات فرقه ای رنگ ببازد.
برای حدود یک قرن، حمایت از فلسطین عاملی بوده که مسلمانان شیعه و سنی عمدتا در مورد آن اتفاق نظر داشته اند. در سال 1931، در کنگره ای در بیت المقدس که برای انسجام هر چه جهان اسلام در برابر صهیونیزم تشکیل شده بود، شرکت کنندگان سنی پیشنهاد کردند که نماز جمعه در مسجدالاقصی به امامت یک روحانی برجسته شیعه عراقی برگزار شود. 75 سال بعد، زمانی که حزب الله لبنان توانست از جنگ 2006 در برابر اسرائیل جان سالم به در ببرد، مقاومت این گروه مورد تحسین سنی ها و شیعیان قرار گرفت. از زمان شروع جنگ غزه نیز، حماس از حمایت پیروان مذاهب مختلف اسلامی اعم از شیعه و سنی برخوردار بوده است.
این حمایت یکپارچه از آرمان فلسطین، حکومت های مطلقه در کشورهای عربی را تحت فشار قرار داده و نفوذ جدیدی به گروه های شیعی حامی فلسطین در جهان سنی بخشیده است. بسیاری از رهبران کشورهای عربی که از اهل تسنن هستند، به دلیل حمایت رژیم هایشان از غرب و رابطه با اسرائیل به حاشیه رانده شده اند و بسیاری از اعراب سنی از اینکه می بینند متحدان ایران از بیروت تا بغداد و دریای سرخ به اصلی ترین حامیان مقاومت غزه در برابر اسرائیل بدل گشته اند حیرت زده اند. اینها گروه هایی هستند که تحت رهبری ایران، محور مقاومت را تشکیل می دهند و اکنون به عنوان یک نیروی هماهنگ در کل منطقه عمل می کنند.
هرچند برخی در خاورمیانه از نیروهای تحت حمایت ایران به دلیل گسترش جنگ انتقاد کرده اند، اما نظرسنجی ها و ارزیابی شبکه های اجتماعی در کشورهای عربی نشان دهنده حمایت قاطبه شهروندان از حماس و دکترین آن یعنی مقاومت مسلحانه است. همین نظرسنجی ها حکایت از کاهش شدید حمایت از آمریکا و رژیم های متحد آن از جمله عربستان و امارات در منطقه دارد. در عربستان نظرسنجی ها نشان می دهد اکثریت قریب به اتفاق شهروندان، یعنی بیش از 90 درصد مخالف ایجاد روابط با اسرائیل هستند. شاخص نظر عربی که یک شاخص نظرسنجی از مردم 16 کشور عربی است در ماه ژانویه نشان داد، نگاه بیش از سه چهارم پاسخ دهندگان نسبت به ایالات متحده از زمان آغاز جنگ منفی تر شده است.
دانستن اینکه این نگرش ها چگونه شکل گرفته چندان دشوار نیست. در حالی که دولت های غرب گرای عربی منطقه تلاش چندانی برای توقف جنگ غزه از خود نشان نداده اند، ایران و نیروهای حول محور آن از خود چهره رهبران منطقه ای و حامیان اصلی فلسطین را ترسیم نموده اند. حوثی ها را در نظر بگیرید که قبلا به عنوان یگ گروه میلیشیای کمتر شناخته شده در شمال یمن مطرح بودند. آنها توانسته اند کشتیرانی بین المللی از طریق تنگه باب المندب را حتی با وجود حملات آمریکا و انگلیس مختل کنند. حملات گاه و بیگاه و ناهماهنگ حوثی ها در میان شهروندان عرب که پیشتر حمایتی از آنها نمی کردند شهرت پیدا کرده است. از این منظر، جنگ غزه موجب اتحاد بیشتر در جهان اسلام بیش از هر زمان دیگری در دهه های اخیر شده است.
اقدامات فعلی آمریکا در جنگ غزه از جمله حمایت بی قید و شرط این کشور از اسرائیل و اقدامات نظامی و دیپلماتیکش برای خرید زمان بیشتر برای تل آویو موجب انزوای بیشتر واشنگتن و کاهش محبوبیت آن در منطقه شده است و در حال حاضر حمایت رو به رشدی در منطقه از مقاومت در برابر غرب و اسرائیل در حال شکل گیری است. در عین حال، تا زمانی که شبکه تحت حمایت ایران، یعنی حکومت های ایران و سوریه، حوثی ها، حزب الله و شبه نظامیان شیعی در عراق بتوانند خود را به عنوان حامیان اصلی فلسطینیان در این دوره دشوار به تصویر بکشند، بسیاری از منتقدان داخلی محور مقاومت شانسی برای کسب حمایت سیاسی نخواهند داشت.
هر اتفاقی که پس از این رخ دهد، ایران و متحدانش در نتیجه اشتباهات حال و گذشته دشمنانشان در اسرائیل و غرب احتمالا از نفوذ و اهرم فشار بیشتری در منطقه برخوردار خواهند شد.
برای ایالات متحده اعمال قدرت نظامی از طریق انجام حملات دقیق علیه اهداف گروه های شبه نظامی ممکن است یک گزینه راضی کننده باشد. اما روشن است که واشنگتن نمی تواند جز با برقراری آتش بس در غزه، پایان دادن به اشغال و در نهایت برقراری یک دولت پایدار فلسطینی جلوی افزایش سطح تنش در منطقه را بگیرد. در غیاب چنین گام های معتبر و قابل اتکایی، قدرت های منطقه ای به استفاده از مسئله فلسطین به سود منافع خود ادامه خواهند داد. اگر تشکیل دولت فلسطینی از حمایت تمام گروه های فلسطینی و قدرت های اصلی منطقه ای شامل عربستان و دیگر دولت های عربی، ترکیه، ایران و گروه های متحدش برخوردار نباشد، دشوار می توان برقراری یک دولت فلسطینی را تصور کرد، چه برسد به موفقیت آن. بدون چنین راه حل جامع الاطراف و عادلانه ای برای مسئله فلسطین، خاورمیانه هرگز به یک صلح پایدار یا نوعی از هماهنگی سیاسی و اقتصادی که بسیاری مدت هاست آرزوی آن را در سر دارند دست نخواهد یافت. گزینه جایگزین چرخه ای ناتمام و ابدی از خشونت، کاهش نفوذ و مشروعیت غرب و خطری است که نه تنها کل منطقه را تهدید می کند بلکه می تواند منجر به بسیج کل منطقه علیه منافع غرب شود.
فایل مرتبط (8.98 MB)
