اپلای کردن* برای دانشجویان ایرانی هیچگاه فرآیند آسانی نبوده است. از گرفتن توصیه نامه و تدوین رزومه خوب گرفته تا حل مشکل سربازی و گرفتن پذیرش در دانشگاه خارجی، همگی مواردی هستند که ممکن است هر متقاضی تحصیل در خارج را کلافه کنند. با این حال، هیچکدام از این موارد، غیرقابل حل نیستند. اما در ماه‌های اخیر، فقط یک مورد که ربط چندانی به دانشگاه و دانشجو ندارد، متقاضیان ایرانی تحصیل در خارج را سردرگم کرده است: گرفتن ویزای آمریکا.

از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، شهروندان ایران را در کنار شهروندان چند کشور اسلامی دیگر، از ورود به خاک آمریکا ممنوع کرد، شرایط برای دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا سخت‌تر شده است. چرا که قانون منع سفر، شامل دانشجویان ایرانی نمی‌شود. آن‌ها به رغم ممنوعیت ترامپ می‌توانند برای ویزای دانشجویی اقدام کنند. بسیاری از دانشجویانی که ریسک‌پذیر نیستند، قید تحصیل در آمریکا را زدند و کشور‌های دیگری را برای ادامه تحصیل انتخاب کردند.

اما عده‌ای دیگر هنوز مایل هستند در آمریکا تحصیل کنند و همچنان برای دریافت ویزا اقدام می‌کنند. این گروه از دانشجویان، در ماه سپتامبر، اتفاق ناگواری را تجربه کردند. گزارش‌های رسانه‌های غربی حاکی از این است که در این ماه، حدود ۲۰ دانشجوی ایرانی که ویزای دانشجویی آن‌ها قبلا از سوی آمریکا صادر شده بود، در حین سوار شدن به هواپیما، ویزای‌شان لغو شده است.

طبق آمار وزارت خارجه آمریکا، در سال‌های اخیر تعداد ویزا‌های دانشجویی صادرشده برای دانشجویان ایرانی نصف شده است. در سال ۲۰۱۶، آمریکا ۳۱۳۹ ویزا برای دانشجویان ایرانی صادر کرد. اما این تعداد در سال ۲۰۱۸ به ۱۶۴۳ ویزا کاهش یافت.

پیش از این، به ندرت اتفاق می‌افتاد که ویزای دانشجویی صادر شود، ولی در لحظات آخر قبل از پرواز لغو شود. این اتفاق در سپتامبر گذشته برای حداقل ۲۰ دانشجوی ایرانی رخ داد. وزارت خارجه آمریکا بدون ارائه هیچ توضیحی، ویزا‌های دانشجویی این دانشجویان را لغو کرد. چند تن از آن‌ها با رسانه‌های خارجی گفتگو کرده و مصائب خود را تشرح کردند.

 

"واقعا ناراحتم"
مهران، در ۲۲ سالگی، یک شرکت توسعه نرم افزار تاسیس کرد و ظرف دو سال، ۲۰ کارمند استخدام کرد. پس از این موفقیت، او به فکر گرفتن یک مدرک عالی در رشته مهندسی نرم افزار افتاد و نهایتا توانست در مقطع دکتری در یک دانشگاه برجسته آمریکایی پذیرفته شود. سهام شرکت‌اش را به خانواده خود منتقل کرد، مدیر اجرایی جایگزین پیدا کرد و آپارتمان‌اش را فروخت و سپس فرآیند درخواست ویزا را آغاز کرد. دو ماه بعد، ویزای او صادر شد و ششم سپتامبر عازم فرودگاه شد. اما هرگز سوار هواپیما نشد. ویزای او در فرودگاه لغو شد و از همانجا برگشت. او الآن نمی‌داند چه کند؛ آیا دوباره برای یک ویزای جدید اقدام کند یا اینکه به زندگی آشفته خود بازگردد. مهران، که اکنون ۲۴ سال سن دارد، از طریق پیامرسان تلگرام به شبکه ان‌بی‌سی آمریکا گفت: «مشکل این است که من نمی‌دانم در این ماه‌ها چه کنم. هر روز، فرصت‌های زیادی را از دست می‌دهم. با این ابهامات، حتی نمی‌توانم در دیگر کشور‌ها اپلای کنم.»

مهران هم اکنون با پدر و مادرش در مشهد زندگی می‌کند. وی در گفتگویی دیگر با روزنامه گاردین افزود: «من واقعا ناراحت هستم و حتی از لحاظ سلامت جسمی هم واقعا ضعیف هستم.»

به گفته ان بی سی، تمام ۲۰ دانشجویی که مانند مهران ویزای آن‌ها لغو شده است، در دانشگاه شریف و دیگر دانشگاه‌های تهران تحصیل کرده بودند و عازم دانشگاه استنفورد کالیفرنیا و دانشگاه‌های دیگر بودند.

 

فرصت‌هایی که از دست می‌رود
میلاد آقاجوهری، ۲۲ ساله، یکی دیگر از این دانشجویان بود که مانند مهران به فرودگاه رفت و همانجا متوجه شد که ویزای او لغو شده است. نهم سپتامبر، آقاجوهری به همراه خانواده خود سوار خودرو شده و از اصفهان عازم فرودگاه بین المللی تهران شدند. او قرار بود به کالیفرنیا برود و دکترای خود را در دانشگاه استنفورد آغاز کند. آقاجوهری با همه خداحافظی کرد و به سوی هوایپمای «ترکیش ایرلاینز» رفت. لحظاتی بعد، مقام بلندپایه ترکیش ایرلاینز آقاجوهری را کنار کشید و ایمیلی به او نشان داد که در آن نوشته شده است «قویا توصیه می‌شود» که آقاجوهری سوار هواپیما نشود. حروف اختصاری «اداره گمرک و حفاظت مرزی ایالات متحده آمریکا» زیر ایمیل دیده می‌شد. آقاجوهری به روزنامه گاردین گفت: «ظرف چند ثانیه، از دانشجوی استنفورد به یک شخص احتمالا خطرناک تبدیل شدم.»

لغو ویزای ۲۰ دانشجوی ایرانی در سپتامبر، اقدام غیرمعمولی بود و آن‌ها را ناامید و سرخورده کرد. دانشجویان ایرانی برای گرفتن ویزای آمریکا مجبور هستند به کشور‌های همسایه - معمولا ارمنستان- بروند تا به سفارت آمریکا مراجعه کنند و به سوالات مقامات آمریکایی پاسخ دهند. این فرآیند هم زمان‌بر و هم پرهزینه است. چنین فرآیندی می‌تواند ۵۰۰۰ دلار هزینه داشته باشد. بسیاری از دانشجویان با وجود تحمل همه این هزینه‌ها، درخواست‌شان رد می‌شود. حتی آنانی که درخواست‌شان تایید می‌شود تا روز رسیدن به دانشگاه در آمریکا باید مضطرب و پریشان باشند. چون احتمال دارد که در بدو ورود به خاک آمریکا دیپورت شوند. این اتفاق برای امین خرم، دانشجوی دکتری در آمریکا، رخ داد. به گفته ان‌بی‌سی، خرم پس از چند ساعت سوال و جواب و بازرسی، از فرودگاه بین المللی لوگان بوستون، دیپورت شد. او دیگر نمی‌تواند دوباره درخواست ویزا بدهد و از بازگشت به دانشگاه هم مأیوس شده است.

برخی از دانشجویان ایرانی معتقدند که دلیل رد ویزای دانشجویان ایران سیاسی است. محمد دانشجوی دکتری ۲۵ ساله، که هنوز منتظر تایید ویزای خود است، درباره دلیل لغو ویزا‌ها گفت: «البته که سیاسی است. ما به خاطر ایرانی بودن‌مان به خاطر ملیت‌مان هدف قرار گرفتیم. چیزی که من در انتخاب آن نقشی نداشتم. من فرصت‌ها را از دست می‌دهم، چون اینجا متولد شدم. تحمل این خیلی سخت است.»

وزارت خارجه آمریکا به ان بی سی گفته دانشجویان بین المللی برای وزارت خارجه در اولویت هستند و آمریکا از متقاضیان ویزای دانشجویی قانونی استقبال می‌کند. اداره گمرک و حفاظت مرزی آمریکا نیز هرگونه تغییر در سیاست آمریکا در مورد مسافران ایرانی دارای ویزا‌های معتبر را رد کرده است. با این حال، مقامات آمریکایی نگفته‌اند چرا ویزایی که قبلا برای دانشجویان ایرانی صادر کرده بودند را ناگهان و بدون هیچ توضیحی لغو کرده‌اند.

کبنانیوز